Бурун джаш саламлашхан заманында джаратхан къызыны къолун къысхан адет болгъанды. Джаш, къызла бла саламлаша, къол тута келиб, бирини къолун тутхан заманында къысаракъ этди эсе: «Мен сени джаратама!»– дегенлиги болгъанды. Башла бармагъы бла къол аязындан басаракъ эте эсе: «Мен сени джаратама, сен а къалайса?» – деб соргъанлыгъы болгъанды. Алай бла къызгъа сагъыш этерге, джашны халисине эс ийиб къараргъа, сынаргъа мадар берилгенди.
Бир уллу тойгъа хоншу элден къонакъ джашла келгендиле. Джашла тойда тизилишиб тургъан къызланы къолларын тута келгенлей, аланы бири бир къызны къолун къысханды. Ойнары келиб, къыз да аны къысханды. Къыз къолун асыры къаты къысхандан, «ах!» деб, джаш алайда джерге чёгелеб къалгъанды, – къыз, кючлю къыз болуб, эслемей, къатыракъ къысыб джибергенди.
Хар ким сейирсиниб, джашха къарагъандыла, джаш а, джунчуб, джерге къарагъанды. Джашны джунчутханына сокъураныб, башын алыргъа, къыз алай айтханды:
– Къой, къонакъ, къой, джюзюгюмю излеб къыйналма да къой, артда табылыр!..
– Ол не сёздю, къарайыкъ, ансы артда къайдан табыллыкъды?! Тас болмасын! – деб, къатларында джашла да джерге-джерге ийилгендиле.
Къыз, эслетмей, джюзюгюн къол аязына къысыб, энишге ийилиб:
– Башмагъыма тюшген кёреме! – деб, андан «алгъанды». Алай бла, къызны дюргенлигин да, джашны зыкъылыгъын да алайда киши эслемей къалгъандыла.

Бурун какны, тынч ашарыкъды деб, къартха-сабийте, сабий табхан тиширыулагъа ашатыргъа ёч болгъандыла. Эркишиледе, джашда, къызда как ашаргъа ёч адамны самаркъау этгендиле. Какны кёб ашаучу адам хыбылды, мухарды деб, бедишге саналгъанды.
Как чоюнну тюбюн къырыб ашаргъа ёч къыз а эрге чыкъса, кюн бузулуб, къар джауады, алай бла халкъ къыйналады, дегендиле.
Къартджуртда бир тийреде этимлиде – этимли, джигерде – джигер, адебде – адебли, юйде – юйюр багъана, тышында – джарашыу, аллай бир иги къыз болгъанды. Аны кибик, акъыллы, къолу уста, бир затны этеме деб, бирин къоймагъан, джарыкъ, илеш къыз. Джангыз бир джетишмегени – асыры эрши къыз болгъанды. Тамам эрши къыз. Акъчыкъ деб. Бир кюн эртденбла эртде, не эсе да бир иши болуб, алагъа бир джаш келгенди. Орамдан «хейт!» – деб къычыргъанды.
Юйде уа алкъын ол эрши къыздан сора къоба, къымылдай башлагъан джан джокъ. Джашны къычыргъанына, от эте тургъанын къоюб, ол къыз чыкъгьанды. Чыкъса, бир джаш, таныш джаш.
– Танг ашхы болсун, а къыз!

Добавлено (26.01.2011, 19:59)
---------------------------------------------
– Ашхылыкъ кёр! Джууукъ бол!
Саламлашыб, джаш къызны бетине къарагъанды. Къараса – бетинде къазан къара джагъылыб тура. Джашны ойнары келиб, чам этгенди:
– Иги къыз, танг атар-атмаз, эрлай къобуб, как чоюннга джарашыбмы тураенг?
Акъчыкъ бу чамыны магъанасын ангыласа, джунчуб, ийлыгъыб, кесини не ишлей тургъанын айтыргъа кюреширик болур, мен аны кесим кёре турмагъанча, деб кёлюне келгенди джашны.
Къыз а, джунчумай:
– Эшта-эшта, Нюралий, какга хазна ёчлюгюм джокъду, алай а, кёз тиймесин деб, эртден сайын бетиме къазан къара джагъыучанма! – деб ышаргъанды.
– Мен ёмюрюмде андан акъыллы тиширыу кёрмегенме, – деб Нюралий артда алай айтыучу эди, дейдиле.

Добавлено (31.01.2011, 20:22)
---------------------------------------------
Лепшокъланы Окъуб

БАЛАЛАГЪА

Хар бир джан да ата – анадан джаратылыб
Сабий болуб ортабызда ёсюб келед
Дау салмагъыз сени баланг аманды деб
Ким болурун аны Аллах кеси билед
* * *
Аны ючюндю хар ана да махтау салыб
Мийик тутуб джаратылгъан балаларын
Аз тюйюлдю ортабызда зыраф ёсген
Инджилтгенле аталарын-аналарын
* * *
Тутма мийик салма махтау баланга
Эл джамагъат берир махтау балалагъа
Эл махтаса олду насыб балаланы
Аладыла бизге ишлерик къалаланы
* * *
Ёмюр деген хар адамгъа бир кюн кибик
Дау салмайыкъ биреулеге джашау джолда
Мадар болса заран салма гяургъа да
Тюз сенича бир джарлыды ийнан ол да.
* * *
Ач джаланнгач этмейим деб дыгаласда
Ана беред баласына джылыучугъун
Ийнаныгъыз акъбурун да кем сюймейди
Кеси табыб сют ичирген гылыучугъун
* * *
Эслеймисиз терек башда къара къаргъа
Баласына чыммакъчыкъ деб чам ат беред
Акъ къара да ата-анадан джаратылыб
Джашауларын не болурун Аллах билед

***********************

P.S. Интерес къарачайча къалай болады?